Gebarentaal in het stemhokje: mooie belofte of loze woorden?
Op dinsdag 6 mei was DNieuws aanwezig bij de presentatie van het nieuwe Actieplan Toegankelijk Stemmen. Dit plan is opgesteld met als doel om mensen met een beperking, waaronder doven en slechthorenden, en mensen met laaggeletterdheid in Nederland zo zelfstandig mogelijk te laten stemmen.
Het actieplan is een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de Kiesraad, de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze partijen hebben nauw samengewerkt met belangenorganisaties en ervaringsdeskundigen om de plannen vorm te geven.
Vier speerpunten voor toegankelijkheid Het actieplan kent vier centrale thema’s:
Toegankelijke informatie over verkiezingen
Toegankelijke stemlokalen
Toegankelijk stemmen
Toegankelijke communicatie van politieke partijen
Met name het eerste en derde speerpunt zijn van groot belang voor de dovengemeenschap. Zo is er expliciet opgenomen dat verkiezingsinformatie ook beschikbaar moet zijn in de Nederlandse Gebarentaal (NGT).
Daarnaast wordt ingezet op minstens één stemlokaal per gemeente waar een tolk NGT op afstand beschikbaar is of waar een gebarentalig stembureaulid aanwezig is. Ook wordt benadrukt dat gemeenten ervaringsdeskundigen, zoals dove of slechthorende burgers, kunnen inzetten als lid van een stembureau.
Stembureaus met doven: inspirerend voorbeeld, maar nog geen prioriteit In steden als Groningen, Utrecht, Ede, Amsterdam en Rotterdam bestaan inmiddels volledig dove stembureaus. Toch blijkt uit de bijeenkomst dat de verdere uitbreiding hiervan momenteel geen prioriteit heeft. Marijke Hempenius, programmamanager bij Ieder(in), zegt daarover: “Voorlopig ligt de focus nog bij gebarentalige stembureauleden en tolken op afstand. Volledig dove stembureaus krijgen nog te weinig aandacht in het actieplan. Daar is echt nog winst te behalen.”
Hoewel er de afgelopen jaren input is geleverd vanuit de dovengemeenschap, was de betrokkenheid van Dovenschap zelf beperkt volgens Hempenius. Rob Struik, directeur van Dovenschap, licht toe: “Dat klopt. We hadden simpelweg te weinig mankracht. Maar daar komt verandering in. Ik heb het actieplan nog niet gezien, maar dat ga ik zeker doen.”
Politieke partijen: ook hun verantwoordelijkheid Een belangrijk punt dat naar voren kwam tijdens de presentatie, is de rol van politieke partijen. Tot nu toe maken de meeste partijen hun bijeenkomsten en programma’s niet toegankelijk voor doven of slechthorenden. De makers van het actieplan benadrukten daarom dat ook politieke partijen hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Ook gemeenten spelen hierin een sleutelrol. VNG liet aan DNieuws weten dat zij artikel 29 van het VN-verdrag als uitgangspunt namen – waarin staat dat mensen met een beperking recht hebben om actief en zelfstandig aan verkiezingen deel te nemen. “We hebben ook een slechthorende collega die meekijkt naar de toegankelijkheid voor doven,” aldus een vertegenwoordiger van VNG. “Maar het is vooral belangrijk dat gemeenten zélf contact zoeken met doven, om hen als ervaringsdeskundigen te betrekken.”
Toch wordt er ook gewezen op een uitdaging: “Vanuit de dovengemeenschap is er nog weinig animo om zich in te zetten voor toegankelijkheid en politiek,” aldus VNG.
Rol voor de dovengemeenschap Het actieplan biedt duidelijke kansen om verkiezingen inclusiever te maken. De betrokkenheid van de dovengemeenschap is hierin essentieel. Stemrecht is er voor iedereen – dus ook doven moeten de mogelijkheid krijgen om goed geïnformeerd, zelfstandig en volwaardig te stemmen.
Hierin ligt een taak voor Dovenschap en andere organisaties binnen de dovengemeenschap: actief meedenken, input leveren én toezien op de uitvoering van het actieplan.
