MADS of het verlangen om Dovenstudies door te geven

_{Een gezamenlijke productie van Deaf Journalism Europe door Charlotte Berthier (Médiapi) en Sam Verstraete (VGT Nieuws)} 

Dovenstudies: Van een studie Gebarentaal tot het uitbreiden van de kennis in de Dovengemeenschap 

Dovenstudies zijn voor dove mensen wat Black Studies zijn voor zwarte mensen en Genderstudies voor de LGBT-gemeenschap: studiegebieden die de ervaringen, uitdagingen en bijdragen van deze gemeenschappen onderzoeken. Erkenning, begrip en inclusie in de samenleving worden hierdoor gestimuleerd. 
 
Dovenstudies begon in de jaren 1960. Men wilde hierbij doven niet zien als mensen met een probleem, maar als leden van een taalgemeenschap. Hoewel Dovenstudies eerst vooral ging over de studie van gebarentaal, gaat het nu ook over andere gebieden zoals onderwijs, sociologie, geschiedenis en veel meer. 

Introductie van MADS in Europa: bruggen bouwen 

In de afgelopen jaren is Dovenstudies sterk gegroeid dankzij meer onderzoekers. Maar in Europa is er nog geen masterprogramma voor Dovenstudies. Daarom is het MADS-project gestart. Dit project wil een masterprogramma in Toegepaste Dovenstudies aanbieden. Het MADS-project wordt geleid door Maartje de Meulder, senior onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht, Annelies Kusters, de eerste hoogleraar Dovenstudies aan Herriot-Watt University, en 5 andere dove wetenschappers. Een master in Toegepaste Dovenstudies leert hoe je kennis en vaardigheden in de praktijk kunt gebruiken om problemen van de dovengemeenschap op te lossen. 

Het MADS-project is een onderdeel van het Erasmus Mundus Design Measure (EMDM)-programma. Het project wil vooral dat er mogelijkheden komen om een masteropleiding Dovenstudies te doen. Daarnaast wil MADS een brug bouwen tussen wetenschappelijk onderzoek en de praktijk op het gebied van Dovenstudies. 

Betrokkenheid van de Dovengemeenschap: behoefteonderzoek door MADS 

15 maanden lang heeft MADS de behoeften van mogelijke kandidaten voor het masterprogramma Toegepaste Dovenstudies onderzocht. MADS bezocht onder andere Frontrunners. Dit is een programma voor jonge doven van over de hele wereld die willen leren over leiderschap, organisaties en andere onderwerpen. 

In december 2023 heeft MADS een proefweek in Ål, Noorwegen, georganiseerd. Het was een uitdaging om een programma te maken dat nieuw was in Europa en dat paste bij de verschillende onderdelen van Dovenstudies en de diverse wensen van de dovengemeenschap. 

Tijdens de proefweek kwamen belangrijke onderwerpen naar voren, zoals onderwijs voor doven en dove bedrijven. Veel verschillende deelnemers kwamen naar de proefweek om meer te leren over het programma.  

Mónica Rodríguez, een van de deelnemers, werkt in een centrum voor het behoud van gebarentalen in Spanje, waar ze als tussenpersoon werkt tussen de dovengemeenschap en de overheid. Ze vertelde hoe belangrijk het is om Dovenstudies op te nemen in haar training om de specifieke uitdagingen van de dovengemeenschap beter aan te pakken. Hoewel ze de artikelen van academici tijdens de proefweek kon lezen, vond ze het belangrijk om les te krijgen in gebarentaal zonder een tolk. Dit helpt volgens haar om de ideeën van Dovenstudies beter te begrijpen. Ook vond ze het waardevol om met andere dove collega’s te kunnen praten over deze ideeën, wat volgens haar belangrijk is voor de versterking van de dovengemeenschap. 

Het bevorderen van doofvriendelijke leeromgevingen: inzichten van EDSU en de visie van MADS voor inclusief onderwijs 

Lore Bajerski, voorzitter van de Europese Unie van Dove Studenten (EDSU), zei hoe belangrijk het is om te studeren met andere dove studenten. Ze herkent de uitdaging van studeren als je de enige dove persoon in de klas bent. Ze vertelde dat het moeilijk is als horende studenten en leraren jou als een soort nieuwigheid zien. Ook voelen dove studenten zich vaak eenzaam omdat het lastig is om volledig mee te doen in interessante gesprekken met klasgenoten. Dit komt doordat ze moeten wachten op de vertalingen door de tolk, wat het moeilijk maakt om direct mee te praten en banden op te bouwen tijdens discussies. 

Ze ziet MADS ook als een kans voor studenten om makkelijker aan een doctoraat te beginnen. Een van de doelen van MADS is om meer dove onderzoekers te krijgen. Dit sluit aan bij wat EDSU ziet: dat dove studenten nog steeds veel problemen hebben bij het volgen van een doctoraat. Lore Bajerski noemt het succes van de Gallaudet University in de VS, een school speciaal voor de dovengemeenschap, waar alle lessen in gebarentaal worden gegeven. Dit laat zien hoe belangrijk het is dat onderwijs toegankelijk is voor dove studenten om academisch succes te behalen. 

Ook Maartje de Meulder zegt dat de lessen van de MADS-master direct door docenten worden gegeven zonder dat er een tolk tussen zit. Er is steeds meer vraag naar cursussen in Dovenstudies die in de eigen taal van de studenten worden gegeven. 

Op het moment van het interview werden de details van het masterprogramma en de voorwaarden voor de uitvoering ervan nog steeds uitgewerkt. 

Empoweren van de Dovengemeenschap: MADS als de weg naar een toegankelijke academische wereld 

Inclusie is een groot thema in de samenleving. Wat betekent dit voor de dovencultuur? Inclusie betekent vaak dat mensen die ‘anders’ zijn, worden opgenomen in de ‘normale’ samenleving. Voor doven betekent dit vaak dat ze zich eenzaam voelen in een horende wereld, wat het moeilijk maakt om een sterke dove identiteit te ontwikkelen. Deze eenzaamheid laat zien hoe moeilijk het voor doven is om zich goed te voelen in een samenleving die vooral draait om gesproken taal. 

Temidden van deze uitdagingen bieden initiatieven zoals MADS echter een mogelijke weg vooruit. Door een omgeving te creëren waarin de dovencultuur wordt gerespecteerd, kan MADS dienen als een platform voor dove individuen om hun identiteit te herwinnen en betekenisvolle, versterkende connecties binnen hun gemeenschap op te bouwen. In deze context overstijgt MADS zijn rol als louter een educatief initiatief; het belichaamt een collectieve inspanning om assimilatiedruk te weerstaan en de unieke waarde van de dovencultuur in een diverse samenleving te bevestigen. 

MADS kan een plek zijn waar de dovencultuur gerespecteerd wordt, waar doven hun identiteit kunnen terugvinden en sterke banden kunnen opbouwen binnen hun gemeenschap. Hierdoor is MADS meer dan alleen een onderwijsproject; het is ook een poging om de druk om zich aan te passen, tegen te gaan en de unieke waarde van de dovencultuur in de samenleving te laten zien. 

Projecten zoals MADS, voor dove werknemers en studenten, kunnen zorgen voor een makkelijkere toegang tot academisch onderwijs die echt laat zien hoe divers onze samenleving is. Het gaat daarbij niet alleen om onderwijs, maar ook om het veranderen van de academische wereld, zodat alle studenten, inclusief doven, beter worden vertegenwoordigd.