Uitslag verkiezingen TK2023
Nederland wordt deze ochtend wakker in een land waarin binnen een dag een politieke aardverschuiving heeft plaatsgevonden. Hoewel uit de laatste Peilingwijzer van dinsdag al bleek dat de PVV was aangehaakt bij koplopers VVD en GroenLinks-PvdA, was de uitslag van 37 zetels toch onverwacht. Volgens de voorlopige prognose, gebaseerd op 98% van de getelde stemmen, heeft de PVV 37 zetels gewonnen. Hiermee wordt de PVV de grootste partij in de Tweede Kamer, gevolgd door GroenLinks-PvdA met 25 zetels, de VVD met 24 en NSC met 20. Uit kiezersonderzoek van Ipsos blijkt dat migratie en asiel belangrijke thema’s voor de kiezers waren. Daar heeft de nationalistische partij van Wilders (Nederlanders weer op 1 heet het verkiezingsprogramma) van geprofiteerd. De vier coalitiepartijen waaruit Rutte IV bestond – VVD, D66, CDA en ChristenUnie – verliezen allemaal zetels. Van de 78 zetels die de partijen haalden bij de verkiezingen in 2021 zijn er volgens de laatste prognose nog 41 over. De VVD is voor het eerst sinds 2010 niet de grootste partij. Volgens de laatste prognose moet lijsttrekker Yesilgöz zich achter GroenLinks-PvdA voegen op de derde plek. Wilders reageerde verheugd op de uitslag, en in een bijeenkomst in Scheveningen gaf hij aan ‘niet langer te negeren’ te zijn. Tegelijkertijd toonde Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA zich strijdbaar in de oppositie met een emotionele speech. “Nu breekt het moment aan dat wij de democratie gaan verdedigen”, waarmee hij klaar lijkt voor de oppositie. Voor nu lijkt de grootste vraag: zijn andere partijen bereid om te samenwerken met de PVV? Er is namelijk nogal wat te doen over het verkiezingsprogramma van Wilders. Sommige standpunten botsen met de grondwet, zoals een verbod op de Koran en op moskeeën. Maar die toon is nu heel anders. Hij zei zich aan de grondwet te willen houden. Daarmee neemt hij alvast een voorschot op de formatieperiode, die vrijdag afgetrapt zal worden. Omtzigt stuurde in zijn eerste reactie op de uitslag een open sollicitatie naar de PVV. “Wij zijn beschikbaar om dit vertrouwen om te zetten in daden”, zei hij tevreden. De reacties vanuit de Marokkaanse en moslimgemeenschappen in Nederland op de recente verkiezingsuitslagen zijn bezorgdheid en angst. Habib el Kaddouri van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN) en Muhsin Köktas van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) uiten beiden hun diepe ongerustheid over de potentiële impact van de overwinning van Geert Wilders’ PVV op hun gemeenschappen. “Wilders staat bekend om zijn ideeën over moslims en over Marokkanen. Wij zijn bang dat hij ons als tweederangsburgers gaat neerzetten. Ik weet niet of moslims nog veilig zijn in Nederland. Ik maak me zorgen over dit land.” El Kaddouri en Köktas benadrukken weliswaar de verkiezingsuitslag te respecteren, maar ze hopen tegelijkertijd dat andere politieke partijen terughoudend zullen zijn in het aangaan van een samenwerking met de PVV. Ze zien een moeilijke periode tegemoet voor de moslimgemeenschap in Nederland, waarbij de zorgen over veiligheid en inclusie in de Nederlandse samenleving centraal staan.
Hoekstra onder druk in Europees Parlement voor cruciaal klimaatexamen
Voormalig minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, is voorgedragen door Nederland en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen om Frans Timmermans op te volgen als Eurocommissaris voor Klimaat. Wopke Hoekstra moet maandagavond een uitdagend verhoor van drie uur ondergaan, waarin Europarlementariërs hem 25 pittige klimaatvragen stellen om de nieuwe klimaatcommissaris van de Europese Commissie te worden. Er bestaan aanzienlijke twijfels over zijn geschiktheid voor deze cruciale rol. Hoekstra’s politieke overtuiging als christendemocraat, net als Von der Leyen, in tegenstelling tot de groene sociaaldemocraat Timmermans, roept zorgen op bij linkse en groene Europarlementariërs. Het parlement heeft niet de bevoegdheid om de benoeming van Hoekstra officieel te blokkeren, maar kan wel druk uitoefenen op zowel Hoekstra als Von der Leyen om hun keuze te heroverwegen. De kans lijkt klein dat de benoeming wordt afgewezen, de parlementariërs willen de relaties met de Commissie niet verstoren en de klimaatportefeuille niet onbeheerd laten. Toch is een afwijzing van Hoekstra niet uitgesloten als hij er niet in slaagt om zowel voor- als tegenstanders te overtuigen. De voordracht van Wopke Hoekstra als opvolger van Frans Timmermans als Eurocommissaris voor Klimaat heeft bij milieuorganisaties voor vraagtekens gezorgd. Omdat Timmermans verantwoordelijk was voor het klimaatbeleid, wordt verwacht dat deze portefeuille ook naar Hoekstra gaat als zijn benoeming wordt goedgekeurd. Milieuorganisaties maken zich vooral zorgen over zijn gebrek aan expertise op dit gebied. Greenpeace Nederland uitte scherpe kritiek op de voordracht van Hoekstra vanwege zijn dienstjaren bij Shell en zijn miljardensteun aan KLM tijdens de coronacrisis. Greenpeace verwees ook naar de stikstofcrisis en Hoekstra’s uitspraken vorig jaar, waarin hij het doel om de stikstofuitstoot tegen 2030 met 50 procent te verminderen in twijfel trok. Andere klimaatorganisaties twijfelen ook aan Hoekstra’s expertise op het gebied van milieu. De Jonge Klimaatbeweging geeft Hoekstra weliswaar het voordeel van de twijfel, maar merkt op dat er kandidaten zijn met aantoonbaar meer ervaring. Urgenda betwijfelt of Hoekstra het juiste enthousiasme voor het klimaat kan opbrengen. Een petitie van We Move Europe tegen de aanstelling van Hoekstra werd meer dan honderdduizend keer ondertekend. Een Nederlandse petitie haalde ruim 42.000 handtekeningen op. Hoekstra reageerde hierop door te verwijzen naar zijn eerdere betrokkenheid bij klimaatvraagstukken als minister van Financiën en Buitenlandse Zaken en benadrukte dat klimaatverandering een van de belangrijkste hedendaagse kwesties is. Als Hoekstra wordt benoemd, zal hij slechts één jaar dienen als Eurocommissaris, de resterende termijn van zijn voorganger Timmermans. Milieuorganisaties vrezen dat dit te kort is voor Hoekstra om de benodigde expertise op te bouwen. Greenpeace waarschuwt dat elke vertraging in de strijd tegen de klimaatcrisis ernstige gevolgen kan hebben. Hoekstra staat mogelijk voor de uitdagende taak om de erfenis van Timmermans als ‘klimaatpaus’ voort te zetten, met de Green Deal en de vertegenwoordiging van Europa tijdens de klimaatconferentie COP28 in Dubai.