Dit weekend kende Polen een ongeëvenaarde opkomst bij de landelijke verkiezingen. Met een deelname van 72,9% van de 30 miljoen kiesgerechtigden, werd het vorige record van 61% van vier jaar eerder overtroffen. Deze verkiezingen worden door velen gezien als de meest belangrijkst sinds het einde van de Sovjet-Unie.
Centraal in deze verkiezingen stond de partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), die al acht jaar de touwtjes in handen heeft. Het beleid van premier Morawiecki heeft voor flinke spanningen met de EU gezorgd, voornamelijk door de vervanging van kritische rechters door vrienden van de regering, de weerstand tegen EU-migratieplannen en de onenigheid met Oekraïne over graanimport. Ook zijn er wetten in Polen die de vrije journalistiek, vrije media en vrijheid van meningsuiting onder druk zetten. Bovendien is abortus onder het huidige bewind nagenoeg verboden, tenzij er sprake is van omstandigheden zoals incest, verkrachting of ernstig gevaar voor de moeder.
Hierdoor heeft de EU besloten om een bedrag van 110 miljard aan fondsen, oorspronkelijk bedoeld voor Polen, vast te houden.
De pro-Europese oppositie, met op de voorgrond de liberale Burgercoalitie onder leiding van oud-premier Donald Tusk, voerde een felle campagne. Tusk, tevens voormalig voorzitter van de Europese Raad, werd scherp bekritiseerd vanwege zijn banden met Duitsland en vergeleken met een nazi. Als weerwoord organiseerde Tusk een massaal protest van 1 miljoen mensen in Warschau tegen de PiS-regering.
Volgens recente exitpolls blijft PiS de grootste partij met 36,6% van de stemmen, maar lijkt ze niet voldoende steun te hebben om zelfstandig een coalitie te vormen. Hoewel PiS haar positie als grootste behoudt, heeft de partij sinds 2019, toen 43,6% van de Polen voor hen stemde, steun verloren. De Burgercoalitie van Tusk behaalde 31%. Samen met andere pro-Europese partijen lijkt het echter mogelijk om een meerderheid van 248 zetels te behalen in het 460-zetels tellende Poolse parlement.
Oppositieleider Donald Tusk verklaarde nog nooit zo tevreden te zijn geweest met een tweede plek: “Polen heeft gewonnen. De democratie heeft zegevierd.”
