Op de livestream van zondag 2 maart op YouTube en de lokale omroep van Brabant DTV was de Hoftolk te zien bij de opening van het Oeteldonkse carnaval. Stichting Het Bossche Gebaar zorgde samen met de gemeente Den Bosch voor deze primeur.
Bekijk het interview dat DNieuws had met Marcel Koopmans en Machiel Ouwerkerk van Het Bossche Gebaar.
Transcript Dennis Hallo, welkom! Een paar weken geleden is het carnaval geweest in Zuid-Nederland. Hoe hebben de doven en slechthorenden het carnaval in Brabant ervaren?
Het blijkt dat het de eerste keer was dat er in Oeteldonk (de carnavalnaam voor Den Bosch) een tolk werd ingezet bij de intocht. Dit werd geregeld door Het Bossche Gebaar. Daarom zijn hier nu twee mensen die helemaal naar Groningen zijn gekomen voor een interview over hoe het carnaval in het zuiden eraan toe ging.
Welkom Marcel en Machiel!
Om te beginnen: wat is de stichting Het Bossche Gebaar precies? Wat voor missie hebben jullie?
Marcel Het doel is eigenlijk hetzelfde als hier in Groningen en in Amsterdam, Rotterdam met de welzijnsstichtingen. Je moet ergens beginnen.
Het begon met het gebarencafé, dat ging, twee, drie jaar wisselend goed. Toen kwamen er in andere steden ook gebarencafé’s, waardoor doven daar ook naar toegetrokken werden en dus niet altijd meer naar Den Bosch konden komen. De opkomst werd daardoor steeds minder. Soms werd er een theater georganiseerd. Daar was Het Bossche Gebaar bij. Zo konden wij aan horenden in Den Bosch laten zien. Ik voel me alleen en ik wil ook toegang. De gemeente ging hieraan werken. Afgelopen kerst was er een NGT-route bij het kerstverhaal. Dat inspireerde ons tot de volgende stap.
Machiel Groningen en Amsterdam hebben hun dovenscholen en dovengemeenschappen. In Brabant hebben ze ook een dovenschool, maar als ze van school af zijn weten ze niet waar ze heen moeten.
Daarom proberen wij met de stichting tegen mensen te zeggen: kom maar bij ons, hier kun je gebaren. Daarom is de stichting ook opgezet.
Verder hebben we geen uitvalsbasis in Brabant, dat missen we. Daarom proberen wij die hier nu in te zetten. We zien wel hoe groot dat wordt.
Dennis Je zegt: Oeteldonk, peer, Amadeiro. Jullie zijn dus meer bezig geweest met gebaren die bij die periode horen. Hoe hebben jullie je nieuwe gebaren vastgesteld? Met behulp van het Gebarencentrum? Hoe is dat proces van ontwikkeling verlopen, kan je me dat vertellen?
Machiel Goede vraag. Een week voor de optocht vroeg ik op dinsdag aan een tolk: we hebben een lijst met woorden waar we het gebaar niet van kennen. De tolk is daar eigenlijk niet de juiste persoon voor, dus de tolk vroeg aan ons om hulp.. Ik bood toen aan om het Gebarencentrum te bellen voor ondersteuning. Ik ben geen expert ben op gebarengebied. Ja, het is mijn moedertaal, maar niet mijn expertisegebied.
Het Gebarencentrum zei toen: prima, vrijdagavond om zeven uur gaan we aan de slag. 20 woorden op lijsten werden aan doven gedeeld met de vraag of ze er een gebaar voor weten. Zo werden de gebaren één voor één gevonden.
Dennis Even terug naar het punt over de tolk inzetten op de dag van Amadeiro. Kun je ons vertellen waarom de intocht en de persoon Amadeiro belangrijk is? Waarom moet daar een tolk bij zijn? Kan je me dat vertellen?
Machiel Leuke vraag. Voor buitenstaanders is dat niet duidelijk. De intocht heeft twee verschillende onderdelen: de optocht en de intocht. Om 11:11 uur als Amadeiro zijn voet op het perron zet begint het feest. Carnaval is dan gestart.
Vanaf Aswoensdag komt er een vastentijd van veertig dagen tot Pasen. Er wordt dan volop gefeest en gedronken, er is een gezellig samenzijn.
Ik wilde daarvanaf kleins af aan al aan meedoen. Maar ik kende geen gebaren. Alleen maar het heen en weer wuiven – hey hey hey. Dat is niet genoeg, ik wil ook communiceren, ik wil weten waar het over gaat.
Dennis Hoe ervaar je de intocht met tolk?
Marcel Vanaf de eerste stap heb je al een blij gevoel.
Ik was nooit eerder naar een intocht geweest. Het was te druk en ik kon het niet volgen en er was geen bier. Daarvoor moest ik helemaal naar een café in de stad. Nu met tolk maakte ik voor het eerst echt helemaal mee. Als Amadeiro op het perron stapt, worden de mensen helemaal blij. Het feest kan beginnen!
Dennis Begrijp ik goed dat het besluit om een tolk in te zetten pas zes dagen van tevoren is genomen?
Marcel Precies. In het begin dacht het mediateam van Oeteldonk dat het wel goed zou gaan. Toen we verder kwamen met de organisatie, merkten we dat er meer bij kwam kijken dan gedacht. Dit is een mooi voorbeeld van dat je een tolk niet zomaar even inzet. Maar de eerste stap tot beweging is gemaakt.
Machiel Op de persconferentie vorig jaar in Amsterdam over de voetbalrellen ging tussen Israëlische en Palestijnse supporters ging, zoomde de camera niet in op de tolk. Het is ons toch gelukt om bij de eerste keer binnen 6 dagen de camera en de schermen goed in te stellen.
Dennis Wat is daarin de rol van Het Bossche Gebaar?
Machiel Er was ook een rol weggelegd voor de minister van Gebaar. Deze keek of alles wel klopte, dat er goede tolken werden ingezet.
Dennis Minister van Gebaar?
Marcel Sommige tolken gaven aan dat zij het wel konden doen. Er waren horenden die het allemaal wel wilden regelen. Dat wilden wij niet. Bij Het Bossche Gebaar hebben wij de kennis.
Stel als er muziek is, moet dat vertaald worden door muziektolken. Dat soort dingen. Wij doen dat met diplomatie. Wij weten welke tolk geschikt is. Dus zomaar een tolk inzetten gaat niet. Dat gaat via ons, wij geven aan wat er nodig is.
Dennis Het werk van Het Bossche Gebaar is nog niet klaar. Als je 1 á 2 jaar vooruitkijkt, wat wil Het Bossche Gebaar dan nog meer bereiken?
Marcel Ik heb begrepen dat de komende WDD weer in een aantal steden zal worden georganiseerd. Ook in Groningen.
Dennis Alweer? De komende WDD?
Marcel Ja, dat heb ik begrepen. Er is aan ons gevraagd om ook iets te organiseren. Anders zou er geen WDD zijn in het zuiden.
Een week voor de opening van het carnaval zaten wij samen met de gemeente (Den Bosch) om te praten over het organiseren van WDD. De gemeente is bereid om te zorgen voor een locatie voor Het Bossche Gebaar voor WDD. Het programma is nog niet bekend. Maar de gemeente heeft al gezegd: gewoon doen, wij staan open. Niet dat men zei: o, we moeten er eerst over overleggen. Nee, ze zeiden volmondig JA.
Dennis Dat is een mooie volgende stap voor Het Bossche Gebaar. Leuk!
Machiel Wij willen een rode loper uitleggen. Iedereen is welkom! Wij moeten er echt zeker dankbaar gebruik van maken.
Dennis Dankjewel, Marcel, dankjewel, Machiel, dat jullie gekomen zijn. Dat was een leuke inkijk in de cultuur van het zuiden. Fijn, bedankt.
Machiel Graag gedaan.
Marcel Dankjewel.
De Hoftolk rechtsonder in beeld bij de opening van het Oeteldonkse carnaval (foto: DNieuws)
